LINUX COMMANDS

Basic Linux Commands Every Developer Should Know

Whoami — hal hazirda giris etdib islediyimiz user adini verir

$ varsa adi user , # varsa rootdur

Su (switch user) su — root : roota kecid

** Eger commandalari tam ezbere bilmirikse yarsini yazib tab-a bassaq mumkun commandlarin siyahisini verecek

proqramAdi — — version : yazilan proqram-in hansi versiya oldugunu yazir

echo $0 : hal hazirda hansi shell-deyisekce o faylin adini verir

echo : ekrana verme emridi php-deki kimi

uname : bilgi alma

CommandAdi — -help : hemin commandin ne ise yaradigini etrafli verir

Which programAdi : programin hansi folderde yerlesdiyi calisdirildigini verir bize

Folder-e kecid elemek ucun

Folder path (mesleem user/bin) yazib tab-a basiriq ve bize bu yolda cox altyol varsa siyahi verecek

ls : folderde ne varsa goster siyahini

Ls -a : gizli fayllari da gioster

ls –help deyib daha etrafli baxin

en cox istfde olunan “ls –altr”-dir

ls –altr a* yazsaq adi a ile baslayanlari siralayacaq

*isaresi Sql-deki % , ? ise sql-deki ile eyni bir simvolu xarakterize eidr

ls > fayladi : siyahini fayla yazmaq istyrikse

Siyahini tree sekline almaq ucun

ls -R | grep “:$” | sed -e ‘s/:$//’ -e ‘s/[^-][^\/]*\// — /g’ -e ‘s/^/ /’ -e ‘s/-/|/’

sudo pathimiz : root kimi her hansi programi acmaq calisdirmaq ucun

su : yeni switch user . su her hansi user adi yazib usere kecid ede bileriz .

whoami : hansi userle giris etdiyinizi oyrenmeyiniz ucun

passwd : sifrenizi yenilemek ucun

pwd : hal hazirda hansi folderde isleyirik gosterir

cd path : ile ise hemin yola foldere kecid edirik

cd ~/yol : ile qisa yoldan kecid

cd ~ : home-a kecid

Cd — : bir evvelki foldere qayidir

mkdir folderName: yeni folder yaradir

touch fayladi : yeni file yaradir

touch -c fayladi : eger fayl yoxdursa yenisini yaradir

touch fayl1 fayl2 fayl3 : birden cox fayl yaratmaq

touch -m fayladi : faylin son data modified vaxti bu commandi calistirdiginiz vaxta deyisdirilir

cd . . : geri foldere qayitmaq ucun

clear : terminal ekranini temizleyir

sudo init 0 : kompu sondurur

sudo init 6 : restart edir kompu

rm filename : fayli silir

** rm folder yazsaq silinmeyecek bunun ucun rm –fr yazmaq lazimdi veya rmdir ile silmek lazimdi

rm -rf ~/.local/share/Trash/*

korzinamiziz icini silmek temizlemek ucun

Diff fayl1 fayl2 : fayllari muqayise edir

Diff -w fayl1 fayl2 : fayllari muqayise ederken bosluqalri nezere almir

** shell scriptlerimizin uzantisi .sh-dir , sadece oxuma ucun hemin .sh fayli calistirmaq ucun sh fayladi.sh yaziriq

mv myoldfile mynewfile : faylin adini deysmek ucun

ps –ef : isleyen proseslerin siyahisi:

kill processID : Prosesi dayandirmaq ucun (kill 25998)

faylimizin istifadecsinisini ve qrupunu deyismek ucun:

chown istfdeciadi/qrupadi (meselem root/root) fayladi

chgrp qrupadi fayladi : faylin qrup adini deysiir

find -name “axtarilacaqAd” : butun o adda fayllari axtarir

find -name “httpd”

ip addr show :ip adresimizi oyrenmek ucun

Istifadeciye r-oxuma w-yazma x –calisdirma huquqqu vermek ucun chmod

chmod u (yeni user) + x fayladi : userimize fayli calisdirma huququ verdik

chmod g( yeni qrupdaki istfdeciler) — r fayladi : yeni bu qrupdaki userler faylimizi oxuya bilmesinler

chmod g(yeni grupdakilar) = rwx fayladi : yeni bu qrupdakilara faylimizi oxuma yazma calisdirma imlnai verdik

Ve ya biz bu huquqlari ikilik sistemle de vere bilerik

Meselem

Chmod 664 fayladi :

Deyisken de tanimalaya bielrik deyisen=”aaaa” mesleem

Ve case sensetivdir deyisen ile deyisen ferqli deyiskenlerdir

Echo ederken Evveline dollar qoymasaz sehv verecek echo $deyisen

Unset $deyisen deyerek qiymetini yox edirik deyisenin

Deyisenin tipini teyin etmek ucun deyisene deyer vermezden evvelki setirde

“declare — i deyisenadi“ yaziriq bu artiq eded tutacaq yeni string versek deyeri 0 olacaq

“ declare — p deyisenadi” : deyisenin tipi bilgisini verir bize

Sabit deyisken yeni qeimeti deyislmeyen deyisen ucun “readonly pi=3,14 “ kimi meselem vere bilerik

Ancaq tek dirnaq istfde etsez dirnaq icinde ne yazmisizsa onu verecek deyeri evezien diqqet edin !

Array deyisen tanimlamaq ucun ise “declare –a deysienadi” yaziriq

Deyer vermek ucun ise arraimiza “deyisenadi=(elemnt1adi,elemnt2adi)” kimi vere bilerik

Mueyyen array elementiini indexe gore ekrana vermek ucun ise

Echo $ { arrayadi[indexededimiz]} seklinde ekrana vere bilerik

Icerisinde index evezi ulduz qoysaq butun arrayi ekrana verecek

Echo Echo $ {# arrayadi[indexededimiz]} # ile nece herfli oldugunu ala bilerik

Adi deyiseknde de ${#deyisenAdi} yazaraq deyisenin herf sayini eded sayini ala bielrik

Substring :

Echo ${deyisen:6} ilk 6 herfi silir geri qalanini verir

Echo ${deyisen:6:6} ilk 6 herfi silir 6 herf saxlayir ve qalanini silir ve bize verir

Echo ${deyisen#soz} deyisenden baslangicdaki soz-u silib verir geri

Sonundan silmek istesek ise ${#deyisen%sonsoz} sonsozu sondan silir

Echo “bu yazi .sh-ima gonderilecek” > fayladi

“>” ile biz faylimiza setri gonderdik

cat fayladi : yazaraq icerisindeki kodu ala bilerik

“>” evezine “>>” istfde etseydik eger fayl varsa yoxlayib yoxdusa hem de yaradacaqdi

Shell icerisinde comment #comment setri

Program qurulumu

1.Git

sudo apt-get install git

2.gcc

sudo apt-get install gcc

3.JDK

sudo apt-get install openjdk-7-jdk

4.SSH

sudo apt-get install openssh-server

5.VirtualBox

sudo apt-get install virtualbox

6.Wine

sudo apt-get install wine

7.Yüklü programların

dpkg — get-selections

8.Google chrome eror

sudo awk ‘!a[$0]++’ /etc/apt/sources.list

9.Performans

sudo apt-get install htop

10.Netbeans

sudo apt-get install netbeans

11.Sensors

sudo apt-get install lm-sensors

12.htop

sudo apt-get install htop

13.Geany

sudo apt-get install geany

Alias : shortcut yaratmaq ucundu meselem cox istfde etdiyimiz commandlara ad vere bilerik

Alias alisadimiz =’mkdir test’

Biz tekce aliasadimiz yazib entere vursaq test papkasi yaranacaq

Ancaq bu basqa bir terminal acsaq artiq yadda qalmayacaq

Qalici hemiselik alias ucun .bashrc acib alias yazmaq lazimdi icerisine

Fayl icinde sql-deki like kimi butun metnde sozu axtararken grep istifade edirik

Grep “Axtarilacaqsoz” fayladi

Grep -i “axtarilacaqsoz” fayladi : case sensetivelik yigisdirilir boyuk kicik herf ferq etmir

Grep “salam” test.txt yazdiqda test.txt icerisinde salam kecen setirleri getirecek

Grep –n “salam” test.txt : yazsaq setiri ve setirin yerlesdiyi line codu-u setir nomresini de verecek

Grep –v yazsaydiq ise hemin soz kecmeyen setirleri getrecekdi

Grep –c yazsaq nece setirde o sozun kecdiyini verir bize

Grep “^soz” yazsaq ^ isare hemin sozle baslayirsa setir getirir

Ps –ef bize calisanlarin siyahisini verirdi . Eger biz bu siyahida /usr/ olanlari secmek filtirlemek isteseydik

Ps –ef|grep /usr/ yazardiq

ls | grep -i “linux” : linux sozu kecen fayl ve folderleri siyahisini aliriq

Faylda sutun seklinde table seklinde yazilisi oxuyarken

Cat fayladi | awk

Cat ile eyni anda bir nece fayli terminala yaza bilerik

cat fayl1 fayl2 fayl3

Cat ile fayllari bir fayla birlesdirmek

cat part1.mkv part2.mkv part3.mkv part4.mkv > film.mkv

Ve bu sutunlardan ilk sutunu butun almaq istesek

Cat fayladi | awk ‘{print $1}‘

Iki sutunu yanasi ekrana vermek ucun

Cat fayladi | awk ‘{print $1 $2}‘

Bu iki sutun arasina bosluq vey a nese elave elemek ucun iki dirnaq istfde edilir

Cat fayladi | awk ‘{print $1” — ” $2}‘

Tekce cat ucun yox meselem

Ls –altr | awk ‘{print $9” faylinin tutumu ” $5}‘

Iki drinaq arasina “\n” yazsaz bir setir asagi dusecek

Awk ile grep kimi filtirleme elemek ucun

Awk ‘/^t/ ‘{print $1” — ” $2} ‘ vey a ‘/t*/ * -da istfde edile bilir

Cat -in en sevdiyim ozelliyinden biri fayla yazi yaza bilerik. Meselem

cat > fayladi

test test

ctrl+d bassaq

sora acib baxanda faylimizda test test yazisini gore bielrik.

Eger faylin textini overwrite etmeden yeni line elave tek istyrikse > evezine >> yaziriq

pico fayladi : fayli sade editorle acir

sort fayladi : fayldaki setirleri elifba sirasina gore sort edir

unzip fayladi.zip : .zip fayli acmaq ucun

ftp serverip : ftp baglanmaq ucun

ping server — servere pingi yoxlamaq ucun

Wc fayladi : fayldaki character sayini verir

Ps : aktiv servisler pid-leri ve.s siyahi verir

Ps -aux : running proseslerin siyahisi

Ps -aux | grep “taskadi” : prosesler arasinda axtaris etmek

Kill -9 pid : kill etmek ucun prosesi

Netstat -at : TCP portlarin siyahisi

Last : sisteme en son giren userden siralayir siyahini

Mysql -u root -p : Local Mysql bazaya qosulma

Mysql -u root -p -h ipadres : remote mysql bazaya qosulma